بیش از چهار دهه است که موسیقی و آواز ایرانی دو ستون مستحکم و قابل اعتنا و اتکا به خود دیده است که همواره در کنار هم توانسته اند به زیبایی و استحکام هر چه تمام تر گنجینه آواز ایرانی را هر چه بیشتر و عمیق تر به میان توده مردم ببرند و در عین حال بر دارایی های ارزشمند این گنجینه بیفزایند؛ استاد محمدرضا شجریان که عمرش دراز باد و استاد شهرام ناظری که آرزو می کنیم همواره سلامت و مانا باشند.
هر دوی این اساتید، همواره و در برهه های مختلف و سختی که مردم ایران داشته و با آن روبرو بوده اند نظیر جنگ، شرایط سخت اقتصادی، زلزله و … نشان داده اند که در کنار مردم هستند و غم مردم را می خورند. هر کاری از دست شان بر آمده کرده اند تا گوشه های از آلام آنها را بهبود دهند و مرحمی باشند بر زخم های عمیق آنها؛ و این چنین است و جز این نیست هنرمند مردمی بودن و در قامتی همچون قامت پهلوانان بزرگ این مرز و بوم زیستن که تعدادشان هم اندک نبوده است.
چندی پیش استاد شهرام ناظری هم اعلام کرد حاضر است برای کاستن از آلام و گرفتاری های مردم و روحیه بخشی در شرایط حاضر اقتصادی در فضای باز کنسرت برگزار کند و برای مردم و با مردم به اجرای برنامه پرداخته و آواز ایرانی را در فضایی بدون سقف و محدودیت طنین انداز کند. اگرچه در عین حال ناظری تصریح هم کرده بود باید بررسی شود که آیا چنین اجراهایی می تواند درد مردم را چاره کند یا نه، اما به هر ترتیب آمادگی خودش را به رسانه ها اعلام کرده بود.
اما در ادامه صبح روز دوشنبه علی ترابی؛ مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره موضوع برگزاری کنسرت در فضای باز و به طور خاص درخواستی که همایون شجریان در این مورد مطرح کرده بود به صراحت خاطرنشان کرده بود که دفتر موسیقی با این موضوع مشکلی ندارد و تنها باید از طرف مدیریت مکان مورد نظر یا شهرداری یک نامه موافقت به دفتر موسیقی ارسال شود.
به همین بهانه و برای پیگیری این موضوع که آیا شهرام ناظری که پیش تر موافقت خودش را با چنین اجرایی مطرح کرده بود، با این استاد بزرگ آواز ایرانی گفتگو کرده ایم و نظرش را در این باره جویا شده ایم تا بدانیم روند اخذ مجوز برای کنسرت او در چه مرحله ای قرار دارد. این گفتگو را در ادامه می خوانید.
استاد! آیا ماجرای کنسرت در فضای باز که پیش تر اعلام کرده بودید و اصلا پیشنهاد استادیوم صد هزار نفری آزادی را مطرح کرده و متقاضی آن بودید را به طور رسمی پیگیری کرده اید یا خیر؟
– بله. ولی طبیعتا همان طور که پیش تر هم اعلام کردم خیلی دورنمای درست و روشنی از این موضوع ندارم؛ ولی ما هم مثل شما منتظریم ببینیم مسئولان چه می کنند که اگر بشود فی نفسه اتفاق خوبی است. البته من درباره برگزاری کنسرت در فضای باز چشمم خیلی آب نمی خورد که این اتفاق شدنی باشد و به نظر می رسد شعاری بیش نیست یعنی در حد همان حرف است؛ بیشتر نظر من روی همان استادیوم صد هزار نفری آزادی است که برای کنسرت در اختیار ما بگذارند تا اجرا به یک مکان نامعلوم و موهوم موکول نشود. به این معنا که در یک مکان معلوم با تعداد افراد مشخص برگزار شود.
دو روز پیش که با مدیر کل دفتر موسیقی صحبت می کردیم می گفتند که هنرمندان باید نامه ای از مدیریت مکان مورد نظر یا خود شهرداری ارائه کنند تا ما هم به سرعت برای صدور مجوز اقدام کنیم. شما یا شرکت برگزار کننده کنسرت تان، آیا اقدامی در این زمینه انجام داده اید؟
– پیش تر هم گفتم؛ من با صحبت هایی که انجام داده ام و بررسی هایی که کرده ام فکر می کنم فعلا این موضوع یعنی برگزاری کنسرت در فضاهای باز و شهری شدنی و امکان پذیر نیست؛ چون معمولا ابتدا به ساکن همه می گویند که موافق هستیم و این اتفاق امکان پذیر است و چنین و چنان، ولی حتی اگر خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم موافقت کند امکان دارد نهادها و ارگان های دیگر مخالفت کنند. این در حالی است که مطمئن هستم دوستان دفتر موسیقی و وزارت ارشاد و به خصوص مدیریت جدید نشان داده اند که در ارتباط با موسیقی حسن نیت دارند ولی برخی امور از اراده ایشان هم خارج است. به هر حال وضعیت موازی کاری ها و چند صاحبه بودن امور در مملکت ما همیشه مشکل ایجاد کرده است. همیشه مشخص شده که همه تصمیم ها «فقط» در حیطه اراده وزارت ارشاد نیست چون اگر دست ارشاد بود به راحتی مجوزها برقرار می شد و ما هم اجرا را برگزار می کردیم؛ به خصوص هم وزیر جدید فرهنگ و ارشاد نشان داده است که نسبت به موسیقی حسن نیت دارد و هم علی ترابی؛ مدیرکل جدید دفتر موسیقی و همچنین حسینی؛ معاونت هنری. اینها همه به موسیقی حسن نیت دارند و خیلی موافق کار موسیقی هستند اما کسانی که ممانعت به عمل می آورند و جلوگیری می کنند افراد دیگری هستند.
با توجه به این که کمتر پیش آمده مردم به این شکل رها و آزاد و در فضای باز، موسیقی را از نزدیک لمس کنند، فکر می کنید تاثیرش روی مردم چگونه باشد و چه پژواکی در میان مردم داشته باشد؟
– تاثیرش روی مردم را واقعا نمی دانم اما باز هم تاکید می کنم که دورنمای مطلوبی از این موضوع ندارم. اگر مردم چنین برنامه هایی را دوست داشته باشند ما هم با کمال میل حاضر هستیم برای شان اجرا کنیم؛ چه چیزی بهتر از این می تواند برای یک هنرمند باشد؟ ولی من به شخصه نظرم این است که کنسرت خیابانی در ایران و در شرایط حاضر معنی اش چیست؟ آیا بهتر نیست در یک استادیوم بزرگ باشد که هم مردم صندلی داشته باشند و هم، همه چیز مرتب و منظم باشد؟ ضمن این که این گونه دیگر حالت خیابانی هم نخواهد داشت. اما پژواکش در میان مردم را باید روانشناسان اجتماعی یا جامعه شناسان به طور دقیق بگویند چون من هیچ کدام از این تخصص ها را ندارم. یعنی نه روانشناس هستم و نه جامعه شناس. از سوی دیگر خود شما به خوبی ایران، مردمش و شکل و شمایل جامعه و وضعیت اجتماعی فعلی را می شناسید و لازم نیست دیگر من چیزی بگویم… بنابراین من در این موارد چیزی نگویم بهتر است.
ما همچون یک مطالبه از شما به عنوان هنرمند می خواهیم که شما به طور رسمی اقدامش را انجام دهید. مطالبه زیادی است؟ (خنده…)
– نه مطالبه زیادی نیست. ما هم اقدام می کنیم و فکر می کنم وزارت ارشاد هم حرفی و ایرادی نداشته باشد ولی به احتمال زیاد نهادهای دیگری هستند که ایراداتی وارد می کنند و ممانعت هایی به وجود می آورند.
به امید خدا اگر دفتر موسیقی مجوزش را صادر کند، نهادهای دیگر هم همکاری می کنند.
– (خنده…) ما که همه تلاش مان همراهی با مردم بوده، هست و خواهد بود و از خدایمان است که آن نهادهای دیگر هم همراهی کنند. اما بارها و بارها با مجوز ارشاد در مکان های مختلف خواستیم کنسرت برگزار کنیم ولی به ما اعلام شده که مجوز ارشاد را قبول نداریم و نباید مجوز می داده است و گفته اند از اینجا بروید. آنها این مجوزها را قبول ندارند، از این جهت است که می گویم خیلی دورنمای خوبی از این موضوع ندارم. معلوم است که خودمان خوشحال می شویم چنین برنامه هایی را برگزار کنیم.
از آثار جدیدتان چه خبر؟ یادم هست اعلام کرده بودید که مشغول یک پروژه مهم هستید و چند اثر آماده انتشار دارید، درست است؟
– بله، فعلا مشغول هستیم. اگر دل و دماغ و حس و حالی باشد ادامه اش می دهیم تا ببینیم به کجا می رسد. شرایط اگر مناسب باشد آن برنامه هایی که به دنبالش هستیم انجام می شود و آثار به دست و گوش آنهایی که بایست برسد، می رسد.
